Majątek z powieści Na prowincji Elizy Orzeszkowej. Spośród licznych dóbr, majątków i folwarków o tej nazwie ewentualnie dwa, znajdujące się na Grodzieńszczyźnie, mogły być znane Orzeszkowej ze słyszenia: dobra Dunin-Charkowiczów w powiecie słonimskim oraz główny folwark – „serce całego gospodarstwa” – w nadniemeńskich dobrach Szczorse w powiecie nowogródzkim (od 1843 r. gub. mińska, wcześniej grodzieńska), gdzie funkcjonowało „gospodarstwo wzorcowe” Chreptowiczów. Majątek starego, zasłużonego rodu znany był z wysokiej kultury rolnej i umysłowej oraz z dbałości o włościan (wczesne oczynszowanie, szkoły, szpital); w rezydencji w Szczorsach bywali m.in. Stanisław August Poniatowski, Lelewel, Mickiewicz, Syrokomla. W latach 80. XIX w. gospodarstwo doprowadził do kwitnącego stanu inżynier-agronom Ferdynand Fischer z Saksonii, w oparciu o lokalną kadrę pracowników (zob. SGKP 11, s. 859 n.; SGKP 7, s. 258, 260–261). Zob. też wstęp=, s. =. Być może fakty te i postaci zainspirowały w jakimś stopniu powieściowe sylwetki hrabiny X. oraz Bolesława Topolskiego.