Tymczasowa Komisja Śledcza (właśc. Tymczasowa Komisja Wojenno-Śledcza) – rosyjski organ śledczy w Królestwie Polskim, powołany w 1861 r. w celu prowadzenia spraw dotyczących przestępstw politycznych. Działała równolegle do funkcjonującej od 1833 r. Stałej Komisji Wojenno-Śledczej. W 1862 r. Tymczasowa Komisja Śledcza została zlikwidowana, jednak już w 1863 r. przywrócono jej działanie (aż do 1882 r.). Od 1861 do 1862 r. miała siedzibę w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej, w latach 1863–1865 r. na Pawiaku (więzienie na ul. Pawiej w Warszawie), po czym w październiku 1865 r. przeniosła się z powrotem do Cytadeli.

Pierwszym prezesem Tymczasowej Komisji Śledczej był gen. mjr Potapow, następnie płk Kalikst Witkowski. Zastąpił go na tym stanowisku płk Teodor Tuchołka (Tuchołko), który sprawował ten urząd aż do swojej śmierci w 1873 r. Jego następcami byli kolejno: gen. mjr Bernow i płk Stahl. Nikt jednak nie prześcignął w skuteczności i okrucieństwie płk. Tuchołki. Bezwzględnością zasłynął także jego pomocnik, płk Mikołaj Gryszyn.

Komisja zajmowała się tropieniem osób podejrzewanych o nielegalną działalność polityczną oraz prowadzeniem śledztw w ich sprawie. W skład komisji wchodzili: prezes, jego pomocnik, czterech starszych i dwóch młodszych członków, dwóch referentów, czterech protokolantów, prowadzący dziennik i archiwariusz. Posiadała te same uprawnienia i stosowała identyczne metody co Stała Komisja Śledcza. Stosowano tortury fizyczne i psychiczne, zastraszanie i szantaż dotyczący rodziny uwięzionego, ale też różnego rodzaju manipulacje: przesadną troskliwość i różnego rodzaje obietnice składane więźniom. Przesłuchania odbywały się w obecności całej komisji lub tylko jednego śledczego, nie zawsze też w sali rozpraw – często w celi, gdzie przetrzymywano oskarżonego.

Po zakończeniu śledztwa opracowywane były referaty z wnioskami co do wymiaru kary, a następnie przekazywano je wraz z materiałami śledczymi do namiestnika. Podejmował on decyzję odnośnie dalszych losów sprawy. W wypadku oddania oskarżonego pod sąd polowy wszystkie akta sprawy przesyłano do Polowego Sądu Wojennego w Cytadeli, gdzie zapadał wyrok, który następnie był rozpatrywany przez wyższą instancję – Audytoriat Polowy, wreszcie konfirmowany przez namiestnika.

Zob. Z. Strzyżewska, Komisje Śledcze do Spraw Wykroczeń Politycznych w Królestwie Polskim w walce z Powstaniem Styczniowym, „Niepodległość i Pamięć” 1998, nr 12; F. Ramotowska, Stała Komisja Wojenno-Śledcza Ustanowiona przy Namiestniku i Głównodowodzącym Wojskami w Królestwie Polskim, w: Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Przewodnik po zasobie. T. II. Epoka porozbiorowa, Warszawa 1998.