Korespondencja Skamandrytów

Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” powstała w Lublinie w 1944 r. Jej pomysłodawcą i szefem był Jerzy Borejsza. Wydawnictwo publikowało książki z zakresu literatury pięknej polskiej i obcej, eseistyki, publicystyki, piśmiennictwa dla dzieci i młodzieży. W początkowym okresie „Czytelnik” w krótkim czasie stał się wielkim koncernem wydawniczym, publikującym też prasę codzienną i czasopisma kulturalne. Organizował w całym kraju biblioteki ruchome, księgarnie i punkty sprzedaży swoich publikacji, tworzył tanie serie książkowe rozprowadzane w masowych nakładach. W 1945 r. ukazały się w „Czytelniku” m.in. Miejsce na ziemi J. Przybosia, Ocalenie Cz. Miłosza, Noc J. Andrzejewskiego, Krata P. Gojawiczyńskiej. - Zob. Eryk Krasucki, Międzynarodowy komunista: Jerzy Borejsza – biografia polityczna, Warszawa 2009; Na rogu Stalina i Trzech Krzyży: listy do Jerzego Borejszy 1944-1952, oprac. Grzegorz P. Bąbiak, Warszawa 2015. (Beata Dorosz)

Korespondencja Marii Dąbrowskiej i Anny Kowalskiej

Wydawnictwo założone w 1944 r. z inicjatywy Jerzego Borejszy w Lublinie, w 1945 przeniesione do Warszawy. W latach czterdziestych podstawową działalnością Spółdzielni była praca kulturalno-oświatowa. „Czytelnik” należał do największych w Polsce wydawców prasowych, publikował m.in. „Życie Warszawy”, „Rzeczpospolitą”, „Kuźnicę”, „Odrodzenie”, „Przekrój”, „Twórczość”. Jerzy Borejsza współpracował z wieloma pisarzami, m.in. z Jarosławem Iwaszkiewiczem, Zofią Nałkowską, Julianem Tuwimem. Po II wojnie światowej to głównie w tej oficynie publikowała Dąbrowska. (Sylwia Chwedorczuk)