Korespondencja Skamandrytów

(1908–1981), powieściopisarz (zob. WPPiBL, t. 4). W latach 1932–1933 był sekretarzem redakcji „Epoki”, debiutował jako prozaik w 1931 r. na łamach „Kobiety Współczesnej”. W 1933 r. wraz z żoną Heleną Boguszewską utworzył zespół literacki Przedmieście. Był współpracownikiem Ligi Ochrony Praw Człowieka. Podczas II wojny światowej mieszkał w Warszawie, brał udział w konspiracyjnym życiu literackim. Po wojnie należał do PPS, w latach 1945–1947 pracował w Prezydium Rady Ministrów, był dyrektorem Instytutu Pamięci Narodowej, a następnie Funduszu Kultury. Od 1950 r. zajmował się wyłącznie pracą literacką. Brał udział w zebraniach Klubu Krzywego Koła. W 1961 r. był aresztowany pod zarzutem kolportowania w kraju zakazanych wydawnictw zagranicznych. Podczas rewizji skonfiskowano mu kilkanaście tomów dzienników. Skazany na rok więzienia, przebywał z zakładzie karnym w Potulicach. W latach siedemdziesiątych publikował na łamach „Miesięcznika Literackiego”. (Beata Dorosz)

Korespondencja Marii Dąbrowskiej i Anny Kowalskiej

(1908–1981), prozaik. W latach 1933-1937 był wraz z Heleną Boguszewską, późniejszą żoną, współzałożycielem i członkiem Zespołu Literackiego „Przedmieście” (do jego oddziału lwowskiego należeli m.in. A. i J. Kowalscy). Lata okupacji niemieckiej spędził w Warszawie, gdzie uczestniczył w konspiracyjnym życiu kulturalnym. W 1944 wyjechał do Lublina. Wszedł w skład konspiracyjnej Krajowej Rady Narodowej. Brał udział w pracach Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. W latach 1945-1947 pracował w Prezydium Rady Ministrów w Warszawie jako dyrektor Instytutu Pamięci Narodowej, którego był współtwórcą; następnie był dyrektorem Funduszu Kultury. W tym samym czasie uczestniczył w pracach Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich. Od 1950 zajmował się wyłącznie pracą literacką. Autor, wspólnie z żoną, Heleną Boguszewską, powieści reportażowej Jadą wozy z cegłą (1935), cyklu Polonez (t. 1–4 1936–1939), wspomnień Zielone lato 1934 (1959). Samodzielnie opublikował m. in. zbiór opowiadań Oczy i ręce (1934), powieść Kręgle i kule (1959). (Sylwia Chwedroczuk)