Najstraszniejsze dla człowieka są sidła,
które mu jego własne zastawia serce.
(Wiktor Hugo: Pracownicy morza)Nie udało się odnaleźć cytatu w tym brzmieniu. Orzeszkowa powtarza go w Pismach krytycznoliterackich, dodając, że pochodzi on ze wstępu Wiktora Hugo do Ludzi morza (zob. E. Orzeszkowa, Pisma krytycznoliterackie, zebrał i oprac. E. Jankowski, Wrocław 1959, s. 34). Jednak wstęp ten zawiera jedynie zdanie tożsame pod względem sensu: „A ces trois fatalités qui enveloppent l’homme, se mêle la fatalité intérieure, l’ananké suprême, le cœur humain” (V. Hugo, Les travailleurs de la mer, Paris 1866, s. VIII); w przekładzie F. Faleńskiego: „Do tych trzech konieczności krępujących swobodę człowieka dołączyć jeszcze należy konieczność wewnętrzną, ananke najsilniejszej ze wszystkich potęgi, serce ludzkie” (W. Hugo, Pracownicy morza, przekł. F. Faleński, Warszawa 1866, s. 7). Prawdopodobnie autorką tłumaczenia, a właściwie parafrazy słów W. Hugo, które zostały użyte jako motto rozdziału, była Orzeszkowa. Cytat powtarza się w rozdziale II. Byłażby to ta sama?, gdzie jednak zamiast „sidła” jest „sieci”.