Stockbridge, Mass.
P.O. Box 562.
27 czerwca 48.
Kochany Mietku,
Wyjeżdżamy na parę dni do Nowego Jorku, przedtem jednak chcę Ci podziękować za dwa ostatnie listy i za przesyłkę 104 dolarów, które przyszły w ub[iegłym] tygodniu. Zaintrygowałeś mnie Davisonem, skąd doszedłeś aż tak daleko w swoich studiach? Czy nie rozkonspirujesz mi tajemnicy swojej pracy?Wiedza Grydzewskiego na tematy chopinologiczne wiązała się z przygotowywaną przez niego (prawdopodobnie w okresie „bezczynności redaktorskiej”, tj. między zamknięciem „Wiadomości Polskich, Politycznych i Literackich” a powołaniem „Wiadomości”, a najpewniej przed rokiem 1947) książką "Chopin as Seen by His Contemporaries. Scenes from the Life of the Great Composer". Mirosław A. Supruniuk pisze: „Jej maszynopis, z odręcznymi poprawkami, znajduje się w Bibliotece Polskiej w Londynie [sygn. Rps 184]. Jest to ponad 200-stronicowy wybór współczesnych opinii o kompozytorze, w części specjalnie tłumaczonych na język angielski. Po nieudanej próbie wydania książki w Anglii jeszcze w 1950 roku zabiegał, z pomocą przyjaciół i współpracowników, m.in. Jerzego Stempowskiego, o pozyskanie wydawcy szwajcarskiego, niemieckiego, francuskiego i innych” (M.A. Supruniuk, "Mieczysław Grydzewski – herbu Zerwikaptur. Najpokorniejszy sługa literatury", w: M. Grydzewski, "Silva rerum", wyb. J.B. Wójcik, M.A. Supruniuk, Warszawa 2014, s. 99). Zawartość omawianego tomu: F. Skarbek, "Mikołaj Chopin"; K.W. Wójcicki, "Editor. Artist. Actor"; A. Jędrzejewicz, "How He Tamed a Despot"; E. Skrodzki, "Women and Wine"; J. Sikorski, "At the Organ"; F. Maciejowski, "Mazurka in an Album"; A. Bäuerle, "First Concert in Vienna"; M. Mochnacki, "Warsaw Laurels"; S. Witwicki, "An Appeal to Create a Polish National Opera"; A. Silvestre, "Meeting with Kalkbrenner"; F. Fétis, "The Parisian Triumph"; A. Marmontel, "His Technique in Playing and Living"; A. Brisson, "A Pupil Remembers"; E. Hoffmanowa, "The Altered Étude"; F. Hiller, "Count Almaviva Drops His Disguise"; A. Meissner, "A Flame in a Draught"; F. Wieck, "A Visit to Leipzig"; F. Mendelssohn-Bartholdy, "A Perfect Virtuoso"; R. Lehmann, "Aerial Appearance"; R. Schumann, "Cannons Buried in Flowers"; J. Kościelska, "In Holiday Spirits"; H. Voigt, "Simplicity and Naturalness in Playing"; L. Enault, "A Meeting with George Sand"; J. Brzozowski, "An Evening with Chopin"; F. Ziem, "The Origin of the „Funeral March”"; G. Sand, "A Winter in Majorca"; E. Choussat de Canut, "Trouble with a Piano"; I. Moscheles, "At the Royal Court"; G.A. Osborne, "Friendships with Hiller"; F. Müller-Streicher, "A Music Lesson"; M. d’Agoult, "Gossip from Paris"; E. Legouvé, "Three „Egos”"; A. Schindler, "Sincerity and Truth in Expression"; F. von Flotow, "At the Marquis de Custine’s"; W. von Lenz, "A Laissez-Passer from Liszt. Filtsch. Mme George Sand’s Cigar. A Quarrel with Meyerbeer. Gutmann"; J.W. Davison, "An Appreciation from London"; J. Noskowski, "Two Masters"; Ch. Rollinat, "Nohant: Liszt and Chopin, the Rivals"; J.B. Zaleski, "His National Anthem"; H. Heine, "„Rafael of the Pianoforte”"; L. Blanc, "The Last Moments of Godefroy Cavaignac"; A. Audley, "A Taste for Elegance"; M. Fuller, "Ariel View of Universe"; D. de Girardin, "Encore! Encore!"; Edouard Grenier, "A Maternal Gesture"; W. Mickiewicz, "A Sick Man’s Moods"; Ella Jaubert, "„Lucrezia Floriani”"; A. Rząrzewski, "Between Scylla and Charibdis"; É. Ganche, "Heavenly Moments in the Square d’Orléans"; O. Goldschmidt, "The Last Concert in Paris"; H. Modrzejewska, "A Mistress’s Spite"; F. Liszt, "His Social Convictions and His Religious Attitude"; C. Mikuli, "Pedagogue and Teacher"; A.J. Hopkins, "1848: England and Scotland"; W. Kuhe, "Recital at Madame Sartoris’"; H.F. Chorley, "The Hearing Confirms the Reading"; C. Engel, "„His Name Will Live”"; Ch. Hallé, "The Portrait of an Artist"; W. Grzymała, "Conversation with a Lady"; S. Koźmian, "Sadness and Depression"; A. Dessus, "The Poet’s Rebuke"; E. Delacroix, "Food for the Soul"; A. Franchomme, "The Generous Gift. The Portière and Mr. Alexis""; C.K. Norwid, A Visit to the rue Chaillot"; L. Postawka, "The Record of His Valet"; Ch. Gavard, "Delfina Potocka’s Singing"; A. Jełowicki, "„The Most Beautifil Concertoof His Life”"; L. Ciechomska, "His Last Moments"; J. Janin, "Posthumous Homage"; H. Berlioz, "Only for Selected…"; E. Guinot, "The Pomp of the Funeral Ceremony"; Th. Gautier, "The Funeral"; J. Stirling, "The First Anniversary of His Death"; H.R. Haweis, "Liszt Plays Chopin". – W tomie znalazł się też wykaz źródeł oraz skrócone noty biograficzne autorów. Może tytułem wzajemności? Jeśli zachowasz w sekrecie mój sekret, mogę Ci się zwierzyć, że piszę biografię Chopina, dla czytelnika amerykańskiego miejscami lekko beletryzowaną, ale opartą na ścisłych danych historycznych. Sprawa Davisona jest dotychczas dla mnie niejasna. Przecież rzecz, o której odpis Cię prosiłem i na który niecierpliwie czekam, była pozytywną oceną Ch[opina], dlaczego więc Ch[opin] po przyjeździe do Londynu zbojkotował jego pismo? Zadaję Ci to pytanie retorycznie, możesz mi nie odpowiadać, jeżeli nie wiesz. Na wypadek jednak gdybyś pracował w tej samej materii i coś o tym wiedział, nie bądź sknerą. Dziękuję Ci za zapowiedź wysyłki książki, należność odciągnij od honorariów. Czy znasz może jakie materiały o romansie Ch[opina] z Delfiną Potocką, jakieś szczegóły tej miłości lub jakąś monografię o Delfinie? Co myślisz o listachZbigniew Sudolski pisał na ten temat: „Twórcą legendy o romansie Potockiej z Chopinem był Ferdynand Hoesick, plotkarz i mistyfikator w zakresie skandali erotycznych. Wg niego też miał istnieć zbiór listów Chopina do Potockiej z lat 1833–1849; informacja ta stała się prawdziwą pokusą i spowodowała pojawienie się ich apokryfów już w r. 1945. Ujawniła je i prawdopodobnie była ich autorką Paulina Czernicka, ziemianka z Wileńszczyzny. Sprawa autentyczności tej korespondencji stała się w latach 1945–1967 przedmiotem ostrych polemik, podjętych na nowo w latach 1972–1975 w związku z opublikowaniem przez Adama Harasowskiego (1973) reprodukcji rzekomych «autografów», które okazały się falsyfikatami” (hasło: "Potocka Delfina", oprac. Z. Sudolski, PSB, t. 27, Wrocław 1983, s. 736–737. Zob. też J.M. Smoter, "Spór o „listy” Chopina do Delfiny Potockiej", Kraków 1976; P. Szumiński, "Chopin i Potocka. Awantura o miłosną korespondencję", Warszawa 2005. ogłoszonych w Warszawie? W jednym z Twoich wydawnictw robionych dla „Orbisu” był fragment Kadena o Ch[opinie], czy byłbyś łaskaw przysłać mi ten tomik, bo ktoś mi go zwędził. A może masz książeczkę Kadena, błagam, przyślij! Po tym obnażeniu mojej tajemnicy proszę o wzajemność i myślę, że nie będziesz się lękał mojej niedyskrecji, bo 1) nie jestem niedyskretny, 2) na naszej pustyni nie mam być wobec kogo niedyskretny, 3) znałem tak głębokie Twoje tajemnice jak S.Osoba niezidentyfikowana. (czy pamiętasz?) i byłem jedynym, kto ją znał – i chyba zdałem egzamin. Piszesz, że zasadą Twoją jest niezadawanie pytań, ale pytasz, dlaczego Leszek nie chce Ci przysłać Fredry? Nie wiem. To bardzo dziwny facet, nasz stary Lecho. Spędziliśmy tu trzy dni w szaleństwie i wspomnieniach przeszłości, ale gdy zapadło milczenie, to spoza niego wyglądał przejmujący smutek. On nie jest w dobrej formie i nie umie walczyć z własnymi słabościami. Najgorsze to, że nic nie pisze, wszystko przegada. Martwi mnie to szczerze. Gdy go teraz zobaczę, może uda mi się wziąć od niego Fredrę i wtedy sam Ci go wyślę. Halusia nie ma więcej odpowiedzi na niezliczone swoje listy. Ostatnia prenumerata była od Landaua Bol[esława], czyś ją dostał? Gdyby nie tych paru uczciwych polskich Żydów, nikt by się nie odezwał. Polacy to straszna nacja. Jadę likwidować mieszkanie nowojorskie i przenoszę się do St[ockbridge] na stałe, jak pisały „Wiadomości”W „Wiadomościach” 1948, nr 20 (111) z 16 maja pod tytułem "Wierzyński osiadł w Stockbridge, Massachusetts, USA" zostały umieszczone dwie fotografie (wykonane przez Halinę Wierzyńską), podpisane „Dom, który go gości” oraz „…i przyjaciel”, na której poeta pozuje z psem.. Nie chciałbym tu jednak umrzeć, wolałbym bliżej – ale kogo i czego? Nie chciałbym też zmywać talerzy, oczekując na ten finał, a przy pomocy rodaków są wszystkie na to szanse. W tym miesiącu nie mogę nawet posłać pieniędzy Grzesiowi. Zaliczki na książkę zjadłem doszczętnie. Zosia wyjeżdża w przyszłym tygodniu do Hunter na wakacje, gdzie będzie prowadziła pensjonat. Henryk na gwałt wzywa mnie do N.Y., biedak myśli, że będę mógł mu pomóc w „Biuletynie”. Ściskam Cię mocno, pisz do jedynych ludzi wartych ludzkiej pamięci, prawdziwych przyjaciół i Tobie oddanych.
Kazimierz

Dopisek na lewym marginesie:
Czy zniszczyłeś ostatni mój list, gdzie były nazwiska ludzi z Polski? Kiedy tu przyjedziesz? Ukłony od Beau Baron [?]. Wspaniały był artykuł Nowak[owskiego] o Churchillu, proszę Cię, powiedz mu to, powinszuj mu i uściskaj go. Co za ulga dla mnie po takiej rozprawie! Przełóżcie to na angielski i ogłoście gdzieś w prasie.