Przemiana 1999/ Lidia Amejko

Wśród martwej ciszy Senso idzie do łazienki, ale oprócz opróżnienia pęcherza niewiele może zrobić – nie pozwalają mu na to bandaże i gips. Teraz idzie do kuchni, chciałby coś zjeść,

ale od razu widać, że jest problem z naczyniami – wszystkie, brudne, leżą już w zlewozmywaku.

Zmywanie nie wchodzi w grę.

W lodówce jakieś szczątki nieświeżego jedzenia i konserwy

(otwieranie konserw nie wchodzi w grę)

Na koniec Senso wyciąga otwartą torbę płatków śniadaniowych, rozsypuje je na stole, próbuje jeść palcami, ale ręce szybko się męczą, więc Senso wysuwa język, przyklejając doń sporą porcję płatków i powoli żuje.

W ciszy rozlega się ostry dźwięk dzwonka do drzwi,

Senso aż podskakuje ze strachu, potem wstaje i człapie w kierunku drzwi. Do mieszkania, jak huragan, wpada Matka.

Matka

Na miłość boską! Co się z tobą dzieje?! Dzwonię na komórkę, a tam jakaś kobieta mówi mi, że numer jest niewłaściwy! Też coś! Mówię jej, że jako matka bardzo dobrze wiem, jaki jest właściwy numer do mojego dziecka! A ta dalej, w kółko, że numer niewłaściwy, zdzira jedna!

(rozgląda się po kuchni)

Jak ty tu żyjesz, syneczku! Jak zwierzę! Więc dzwonię do dyrektora Banku, a on: że już u nich nie pracujesz, bo musiałeś się zwolnić z powodu choroby! Wyobrażasz sobie coś takiego! Mówię mu: panie dyrektorze! To niemożliwe! On w szkole nie opuścił ani jednego dnia! Nawet wyrostek pękł mu dopiero w piątek po ósmej lekcji! Więc niech mi pan nie opowiada, że mój syn zwolnił się z pracy z powodu jakiejś...

(pogardliwie)

choroby!

(przygląda się Senso)

Rzeczywiście, nie wyglądasz najlepiej. Coś cię boli?

SENSO

Wszystko... Wszystko mnie boli.

Matka

A co najbardziej?

SENSO

Najbardziej... wypadki. Ale... wiesz, mamo, boję się, że jak będzie wojna... Bo wojny mogę nie przeżyć!

Matka

Wojna? Jaka wojna? Przecież wojna już była! Twój dziadek zginął na wojnie! Wiesz, zaraz ugotuję ci coś ciepłego do jedzenia, tylko... Która to godzina? Już piętnaście po! Gdzie masz telewizor?

SENSO

(przestraszony)

Po co ci telewizor?

Matka

Tylko mi nie mów, że nie masz telewizora!

(Matka pokazuje kły)

Zaraz zaczyna się mój serial!

SENSO

(z ulgą)

W sypialni.

Matka otwiera sobie torbę chipsów i znika w sypialni,

przez uchylone drzwi migocze niebieska poświata,

Senso siedzi przy stole i żuje ziarenka.

Nagle z sypialni dobiega przeraźliwy krzyk Matki.

Przestraszony Senso otwiera drzwi –

Matka leży na łóżku, trzymając się za lewą pierś, szlocha.

SENSO

Mamo! Co ci jest?

Matka

Krople... W torebce...

Senso przynosi krople, podaje Matce, ta wypija płyn z buteleczki i oddycha głęboko.

Matka

Ta kurwa mnie kiedyś zabije! Zobaczysz!

SENSO

Jaka... Kto?

Matka

Rosa Isela! Ta mała dziwka nie ma serca! A kto ją przygarnął? Co? Kto wychował? Kto dał jeść?

SENSO

Ty?

Matka

A żebyś wiedział! Ja! Ja! (chwyta się za lewą pierś) Tu, w sercu! A ona teraz śmie... Słyszałeś, co ona powiedziała?

SENSO

Nie.

Matka

Oczywiście, ty nigdy nie wiesz, co się dzieje na świecie! Ciągle tylko te liczby! Raz mógłbyś obejrzeć jakiś odcinek, przynajmniej byś zobaczył, jak wygląda prawdziwe...

(Matka wybucha płaczem)

nieszczęście!

Senso sztywnieje,

odsuwa się od Matki.

SENSO

O prawdziwych nieszczęściach mówią w „Informacjach”.

Matka

Polityka mnie nie interesuje!

SENSO

Ostatnio...

(Senso przestraszony przełyka ślinę)

trzęsienie ziemi na Tajwanie... Tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiąt dziewięć osób pod gruzami...

Matka

Ach, weź, zaprzestań! Ty... ty ciągle tylko te liczby! Liczby! Czy ty w ogóle coś czujesz?

(Matka chwyta się za lewą pierś)

Tu, w sercu?

Psychiczny balans Senso zostaje zakłócony.

Senso nachyla się nad Matką i wystającymi spod bandaży końcami palców (tymi do pracy na komputerze) chwyta Matkę za szyję.

SENSO

(mówi jak automat)

Czy... ja... coś... czuję...? Czy... ja...? Cały... świat... na... mojej... skórze...! Tyle cierpienia... na... całym ciele... które proces... na barki... A ty... ty... prawdziwe serce... zmyślonej kurwie...

Matka bez większego wysiłku odpycha Senso, który chrzęszcząc gipsem, spada na podłogę. Leży teraz na grzbiecie i macha kończynami, próbując się podnieść.

Matka

Ani się waż tak o niej mówić!

Matka stoi nad Senso i patrzy z góry na jego nieporadne ruchy. Ta obserwacja trwa wystarczająco długo, by wykluczyć miłosierdzie.

W końcu jednak Matka pomaga Senso wstać.

Matka

Idź, przynieś mi coś do jedzenia! I zrób głośniej!

Senso człapie do kuchni, zgarnia ze stołu resztę ziarenek do torby i zanosi Matce.

Wersja sceniczna

[Strona tytułowa/ Copyright]

1. [scena 1]

2. [scena 2]

3. [Scena 3]

4. [scena 4]

5. [scena 5]

6. [scena 6]

7. [scena 7]

8. [scena 8]

9. [scena 9]

10. [scena 10]

11. [scena 11]

12. [scena 12]

13. [scena 13]

14. [scena 14]

15. [scena 15]

16. [scena16]

17. [scena 17]

18. [scena 18]

19. [scena 19]

20. [scena 20]

21. [scena 21]

22. [scena 22]

Epilog 23. [scena 23]

Epilog 24. [scena 24]

Poranek. Senso leży nieporuszony na kanapie, ma zamknięte oczy. Jeżeli coś się zmieniło w jego wyglądzie od wczorajszego wieczora, to bandaże i opatrunki – teraz odstają od ciała Senso, jakby „spuchły”. Wydaje się, że zaraz odpadną, jak kawał martwej skóry albo wylinka węża.

Rozlega się stukanie w ścianę.

Matka

Gregor! Gregor!

Greta

(stukając do drzwi)

Gregor?

(stuka jeszcze raz)

Gregor! Obudź się! Przyszedł pan dyrektor banku!

Dyrektor

(przez drzwi, słodko)

Dzień dobry, panie Senso! Jak się pan czuje?

Matka

(zza ściany)

On się źle czuje, panie dyrektorze! Inaczej już by panu dawno odpowiedział! Gregor! Odpowiedz panu dyrektorowi „dzień dobry”. To nieładnie tak milczeć, kiedy ktoś się z tobą wita!

Senso leży wciąż nieporuszony, ale nagle... otwiera oczy! Patrzy w sufit, potem na swoje bandaże, próbuje się podnieść, ale nie jest to proste, skoro objętość Senso za sprawą „spuchniętych” bandaży znacznie się zwiększyłaSenso walczy z kocem, który szczęśliwie sam się zsuwa z wielkiego, okrągłego brzucha Senso, potem parę zamachnięć nogą i Senso siada na kanapie.

Dyrektor

Słyszę, że pan tam jest! Proszę otworzyć, panie Senso, mam panu coś ważnego do powiedzenia!

Matka

Otwórz, Gregor! Co się tak guzdrzesz! Nie widzisz, że pan dyrektor specjalnie się do ciebie pofatygował!

Greta

Gregor? Dobrze się czujesz?

Dyrektor

Ach, co tam! Mogę to panu przecież zakomunikować natychmiast! Proszę sobie wyobrazić, Senso, że nasz bank został przejęty przez... Boscha! Tak, tak! Zupełnie niespodziewanie! I pewnie ucieszy pana wiadomość, że zwolniono Van Dycka!

(poufnie)

Udowodniono mu poważne malwersacje! Podobno dopuścił się ich jeszcze w Sarajewie! A swoją drogą – pan to ma oko! Nic się przed panem nie ukryje! To przecież pan pierwszy się na nim poznał, Senso! I wyraził pan swoją opinię o nim tak...

(szuka słowa)

bezkompromisowo!
Na miejscu Van Dycka jest już pan Werner, to doprawdy przemiły człowiek! On pana uważa za bardzo dobrego fachowca. Na zebraniu powiedział nam, że ta pańska... wrażliwość... na zło... bardzo się przyda w Banku. Tak, tak! Powiedział: „Same liczby to nie wszystko! Trzeba mieć jeszcze instynkt moralny! Bierzcie przykład z Herr Zenzo!”. I zapowiedział już dwa dodatkowe szkolenia: „Etyka motorem giełdy” oraz „Papiery wartościowe a wartości moralne”.

(słodko)

Więc ja przychodzę, żeby zabrać pana z powrotem do pańskiego działu analiz! Znów będzie pan częścią naszej wesołej, cha, cha, gromadki!

Senso otwiera drzwi.

W oczach Dyrektora widać przestrach i niedowierzanie, uśmiech lekko wiotczeje, lecz nie znika.

Dyrektor

Ależ pan wygląda, Senso!

Greta

Mój Boże, Gregor!

Matka

(gorliwie)

To nic, nic! On jest już całkiem zdrów! Na pewno! Zaręczam! Przesilenie minęło! Poznaję po tych bandażach! Spuchły, widzi pan dyrektor! Wszędzie odstają – to znaczy, że trzeba je zdjąć! Że już są niepotrzebne! Greta! Nożyczki!

Greta biegnie do kuchni. Wraca

z nożyczkami.

Próbuje ciąć nimi gips, ale bez efektu. Biegnie więc znowu do kuchni i wraca z... dwoma wielkimi nożami. Jeden daje Matce.

Greta

Będzie szybciej.

Matka i Greta wbijają noże w gipsowe części opatrunku, odcinają go, kawałek po kawałku odsłaniając

nagie ciało Senso – i oto stoi, całkowicie wyłuskany pośród gipsowych skorup, nagi, o skórze promieniejącej niesamowitym blaskiem.

Dyrektor

(zachwycony)

Nigdy pana takim nie widziałem! Wygląda pan jak nowy!

Matka

Patrz Greta, jak na psie!

Greta

Doprawdy, jak na psie...

Wszyscy patrzą na Senso z zachwytem

ale bo też i jest na co popatrzeć: Senso wygląda prawie jak świeżo narodzona Wenus z obrazu Botticellego.

Matka, Greta i Dyrektor nieśmiało zaczynają go dotykać (Dyrektor próbuje polizać dyskretnie niebywałe ciało Senso).

Greta

Jakby tu nigdy nic...

Dyrektor

Piękny! Naprawdę piękny...

Matka

Mówiłam panu, że on już wyzdrowiał!

Greta

Ale żeby do tego stopnia!

Dyrektor

Boski... A w każdym razie jedyny w swoim rodzaju!

Greta

Dziwne! Nigdy nie widziałam czegoś takiego! Musieli cię chyba czymś popsikać w tym szpitalu...

Senso stoi nieporuszony, reszta syci się jego doskonałością.

Dyrektor

(patrząc na zegarek)

Ach, jaka szkoda... Niestety, musi się pan ubrać. Zawiozę pana moim samochodem do banku, tam już czekają!

Matka

Tak! Tak! Trzeba się ubrać, chociaż... szkoda! Żeby tak inni mogli cię teraz zobaczyć!

(wzdycha)

Trudno, Greta, przynieś ubranie.

Senso stoi nieporuszony.

"Przemiana 1999/ Lidia Amejko"

"Przemiana 1999/ Lidia Amejko" · Wersja dla teatru TV

"Przemiana 1999/ Lidia Amejko" · Wersja sceniczna

Wersja dla teatru TV

Wersja sceniczna