Przemiana 1999/ Lidia Amejko

Senso leży nieporuszony na kanapie, ma zamknięte oczy. Jeżeli coś się zmieniło w jego wyglądzie od wczorajszego wieczora, to bandaże i opatrunki – teraz odstają od ciała Senso, jakby „spuchły”. Wydaje się, że zaraz odpadną, jak kawał martwej skóry albo wylinka węża.

Rozlega się stukanie w ścianę.

Matka

Gregor! Gregor!

Greta

(stukając do drzwi)

Gregor?

(stuka jeszcze raz)

Gregor! Obudź się! Przyszedł pan dyrektor banku!

Dyrektor

(przez drzwi, słodko)

Dzień dobry, panie Senso! Jak się pan czuje?

Matka

(zza ściany)

On się źle czuje, panie dyrektorze! Inaczej już by panu dawno odpowiedział! Gregor! Odpowiedz panu dyrektorowi „dzień dobry”. To nieładnie tak milczeć, kiedy ktoś się z tobą wita!

Senso leży wciąż nieporuszony, ale nagle... otwiera oczy! Patrzy w sufit, potem na swoje bandaże, próbuje się podnieść, ale nie jest to proste, skoro objętość Senso za sprawą „spuchniętych” bandaży znacznie się zwiększyła. Senso walczy z kocem, który szczęśliwie sam się zsuwa z wielkiego, okrągłego brzucha Senso, potem parę zamachnięć nogą i Senso siada na kanapie.

Dyrektor

Słyszę, że pan tam jest! Proszę otworzyć, panie Senso, mam panu coś ważnego do powiedzenia!

Matka

Otwórz, Gregor! Co się tak guzdrzesz! Nie widzisz, że pan dyrektor specjalnie się do ciebie pofatygował!

Greta

Gregor? Dobrze się czujesz?

Dyrektor

Ach, co tam! Mogę to panu przecież zakomunikować natychmiast! Proszę sobie wyobrazić, Senso, że nasz bank został przejęty przez... Boscha! Tak, tak! Zupełnie niespodziewanie! I pewnie ucieszy pana wiadomość, że zwolniono Van Dycka!

(poufnie)

Udowodniono mu poważne malwersacje! Podobno dopuścił się ich jeszcze w Sarajewie! A swoją drogą – pan to ma oko! Nic się przed panem nie ukryje! To przecież pan pierwszy się na nim poznał, Senso! I wyraził pan swoją opinię o nim tak...

(szuka słowa)

bezkompromisowo! Na miejscu Van Dycka jest już pan Werner, to doprawdy przemiły człowiek! On pana uważa za bardzo dobrego fachowca. Na zebraniu powiedział nam, że ta pańska... wrażliwość... na zło... bardzo się przyda w Banku. Tak, tak! Powiedział: „Same liczby to nie wszystko! Trzeba mieć jeszcze instynkt moralny! Bierzcie przykład z Herr Zenzo!”. I zapowiedział już dwa dodatkowe szkolenia: „Etyka motorem giełdy” oraz „Papiery wartościowe a wartości moralne”.

(słodko)

Więc ja przychodzę, żeby zabrać pana z powrotem do pańskiego działu analiz! Znów będzie pan częścią naszej wesołej, cha, cha, gromadki!

Senso otwiera drzwi.

W oczach Dyrektora widać przestrach i niedowierzanie, uśmiech lekko wiotczeje, lecz nie znika.

Dyrektor

Ależ pan wygląda, Senso!

Greta

Mój Boże, Gregor!

Matka

(gorliwie)

To nic, nic! On jest już całkiem zdrów! Na pewno! Zaręczam! Przesilenie minęło! Poznaję po tych bandażach! Spuchły, widzi pan dyrektor! Wszędzie odstają – to znaczy, że trzeba je zdjąć! Że już są niepotrzebne! Greta! Nożyczki!

Greta biegnie do kuchni. Wraca z nożyczkami. Próbuje ciąć nimi gips, ale bez efektu. Biegnie więc znowu do kuchni i wraca z... dwoma wielkimi nożami. Jeden daje Matce.

Greta

Będzie szybciej.

Matka i Greta wbijają noże w gipsowe części opatrunku, odcinają go, kawałek po kawałku odsłaniając nagie ciało Senso

–

i oto stoi, całkowicie wyłuskany pośród gipsowych skorup, nagi, o skórze promieniejącej niesamowitym blaskiem.

Dyrektor

(zachwycony)

Nigdy pana takim nie widziałem! Wygląda pan jak nowy!

Matka

Patrz Greta, jak na psie!

Greta

Doprawdy, jak na psie...

Wszyscy patrzą na Senso z zachwytem,

ale bo też i jest na co popatrzeć:

Senso wygląda prawie jak świeżo narodzona Wenus z obrazu Botticellego.

Matka, Greta i Dyrektor nieśmiało zaczynają go dotykać (Dyrektor próbuje polizać dyskretnie niebywałe ciało Senso).

Greta

Jakby tu nigdy nic...

Dyrektor

Piękny! Naprawdę piękny...

Matka

Mówiłam panu, że on już wyzdrowiał!

Greta

Ale żeby do tego stopnia!

Dyrektor

Boski... A w każdym razie jedyny w swoim rodzaju!

Greta

Dziwne! Nigdy nie widziałam czegoś takiego! Musieli cię chyba czymś popsikać w tym szpitalu...

Senso stoi nieporuszony

reszta syci się jego doskonałością.

Dyrektor

(patrząc na zegarek)

Ach, jaka szkoda... Niestety, musi się pan ubrać. Zawiozę pana moim samochodem do banku, tam już czekają!

Matka

Tak! Tak! Trzeba się ubrać, chociaż... szkoda! Żeby tak inni mogli cię teraz zobaczyć!

(wzdycha)

Trudno, Greta, przynieś ubranie.

Senso stoi nieporuszony.

Wersja sceniczna

[Strona tytułowa/ Copyright]

1. [scena 1]

2. [scena 2]

3. [Scena 3]

4. [scena 4]

5. [scena 5]

6. [scena 6]

7. [scena 7]

8. [scena 8]

9. [scena 9]

10. [scena 10]

11. [scena 11]

12. [scena 12]

13. [scena 13]

14. [scena 14]

15. [scena 15]

16. [scena16]

17. [scena 17]

18. [scena 18]

19. [scena 19]

20. [scena 20]

21. [scena 21]

22. [scena 22]

Epilog 23. [scena 23]

Epilog 24. [scena 24]

Do ciemnego pokoju

wchodzi Greta,

w rękach trzyma miskę z mlekiem

Nie zapalając światła, podchodzi do kanapy, na której leży Senso

Smuga światła wpada przez uchylone drzwi z przedpokoju.

Greta

Braciszku? Śpisz?

SENSO

(otwierając oczy)

Nie... Nie...

Greta

Napij się trochę mleka. Od dwóch dni nic nie jesz i nie pijesz.

Senso próbuje napić się mleka z miski, ale płyn wypływa mu z ust.

SENSO

Nie... Nie mogę.

Greta

Dlaczego?

SENSO

Dlaczego? Sam sobie zadaję to pytanie. Dlaczego ja? Rozumiem, że czarownik Wombatta... Czarownikowi coś takiego mogło się przytrafić, ale ja? Jestem urzędnikiem bankowym...

Greta

Co ci jest, Gregor?

SENSO

(mówi z trudem)

Chodzi o zło, Greta, o całe to zło, które się dzieje wokół...

Greta

Ktoś ci zrobił coś złego?

SENSO

Nie, nie! Nie mnie! Nie bezpośrednio... ale, wiesz, kiedy coś się przytrafia innym, coś strasznego, to ja cierpię, tak jakbym tam był... Jakby to mnie samemu...

Greta

(z nabożnym zdumieniem)

Więc ty tak cierpisz z powodu zła, które dotyka innych?!

SENSO

Właśnie! Właśnie tak! Nikomu o tym nie mówiłem, ale tobie chyba mogę, co?

Greta

Oczywiście, jestem przecież twoją siostrą.

SENSO

A teraz jeszcze, w dodatku, nie mogę jeść? Czy ludzie jeszcze umierają z głodu, Greta?

Greta

Tak, ciągle o tym mówią w „Informacjach”. O mój Boże! Gregor! (chwyta go za obandażowane ręce i przytula do siebie. Jej głos drży ze wzruszenia) Wybacz mi!

SENSO

Co mam ci wybaczyć?

Greta

Bo ja... w ogóle nie myślałam, że interesują cię inni ludzie! Ty zawsze tylko komputer i te liczby... A teraz nagle... mówisz mi to wszystko... Och, Gregor! Ty... ty... jesteś wspaniały! Cudowny! Święty! Jak Chrystus, który wziął na siebie grzechy świata! I tyle jest w tobie współczucia...

Senso jednym uderzeniem wytrąca Grecie miskę z rąk.

Miska spada z hukiem na podłogę, wylewa się mleko. Przestraszona i zdumiona Greta patrzy na brata.

Senso musi być bardzo zdenerwowany, bo oddycha szybko, a z jego ust wydobywa się dziwny pisk.

SENSO

Nic nie zrozumiałaś! Nic! Nie jestem wspaniały! Nie jestem święty! Gówno mnie obchodzą topielcy z Meksyku! Albo trzęsienie ziemi na Tajwanie! Albo jacyś... poparzeni górnicy! Wcale... nie... im... współczuję! Ja... ja współczuję... współczuję

(zanosi się szlochem)

sobie! Bo MNIE to wszystko dotyka! Mnie... mnie... To JA cierpię! I to ja teraz umieram z głodu! Nie ty, Greta! Nie Gonzalo! Ale ja... ja...

(krztusi się łzami)

Greta podnosi miskę z podłogi.

Greta

Uspokój się!

SENSO

Czy ty w ogóle wiesz, jaki to ból? Nie wiesz! Nie wiesz! Czy topiłaś się w rzece błota? Czy leżałaś przywalona gruzami dziesięciopiętrowego wieżowca? Czy gaz w kopalni poparzył ci ręce?

Greta

Nie musiał, Gregor! Nie musi poparzyć mi rąk, żebym wiedziała, jak to jest!

SENSO

(szlocha)

Ale nie tak jak ja! Jak ja...

Greta

Nie tak jak ty.

SENSO

Ja... tylko... sobie...

Greta

Ja też tobie współczuję, Gregor!

(ze smutkiem)

Współczuję ci...

Senso szlocha. Greta układa go na poduszkach. Jeszcze tylko parę konwulsji, wysuszone palce prostują się i kurczą, Senso tężeje i zastyga nieruchomo. Greta siedzi przy nim w ciemnościach, ale Senso już się nie porusza.

"Przemiana 1999/ Lidia Amejko"

"Przemiana 1999/ Lidia Amejko" · Wersja dla teatru TV

"Przemiana 1999/ Lidia Amejko" · Wersja sceniczna

Wersja dla teatru TV

Wersja sceniczna